METODY TERAPII
TERAPIA MANUALNA
Wg definicji „terapia manualna jest to obszar fizjoterapii, którego celem jest leczenie dysfunkcji nerwowo-mięśniowo–szkieletowych, oparty na wnioskowaniu klinicznym i wykorzystujący bardzo specyficzne środki terapeutyczne oraz ćwiczenia lecznicze dopasowane do indywidualnych potrzeb pacjenta”
Rozwijając powyższą definicję i opisując metodę terapii manualnej należy wspomnieć o tym, że kluczowym elementem terapii tą metoda jest zebranie obszernego wywiadu oraz wnikliwe badanie pacjenta w celu ustalenia przyczyn jego dolegliwości. Wbrew powszechnej opinii terapeuta manualny nie zajmuje się tylko i wyłącznie ”nastawianiem” kręgosłupa. Aby w pełni rozwiązać problem bólowy pacjenta stosowane są rozmaite techniki na wszystkie części układu ruchu – zarówno kości, jak i mięśnie, ścięgna oraz tkankę nerwową.
W procesie leczenia wyróżnione są techniki mające wpłynąć precyzyjnie na problem,
z którym do terapeuty trafia pacjent.
TERAPIA TKANEK MIĘKKICH
Jest to szerokie pojęcie, które łączy w sobie cały szereg sposobów diagnostyki i leczenia tkanek miękkich, w ich skład wchodzą m.in.:
– terapia punktów spustowych
– rozluźnianie mięśniowo-powięziowe
– techniki aktywnego rozluźniania
– ocena dysbalansu mięśniowo-powięziowego
– energizacja mięśni
Powieź jest to cienka warstwa kolagenu otaczająca całe nasze ciało, oraz mięśnie. Przeciążenia lub zablokowania jej ruchu w jednym fragmencie ciała, może więc wpływać na zachowanie i ustawienie innych jego elementów. Metoda pracy nad powięzią jest doskonałym sposobem dla pacjentów z różnorodnymi dolegliwościami bólowymi narządu ruchu tj: rwa barkowa i kulszowa, bóle pleców, bóle przeciążeniowe mięśni i stawów, stany pourazowe i pooperacyjne, ograniczenia ruchomości stawów, choroby reumatoidalne itp.
Terapie tkanek miękkich są szczególnie pomocne dla pacjentów z bólem przewlekłym trwającym wiele miesięcy czy lat, zlokalizowanym w różnych obszarach narządu ruchu.
METODA PNF
Metoda PNF, czyli proprioceptywne nerwowo-mięśniowe torowanie ruchu (ang. proprioceptive neuromuscular facilitation), to metoda kompleksowej terapii, oparta na neurofizjologicznych zasadach wykonywania i rozwoju czynności ruchowych w trakcie życia człowieka.
Metoda uwzględnia czucie własnego ruchu (propriocepcję) oraz skupia się na ułatwianiu ruchu zgodnego z fizjologicznymi wzorcami ruchowymi.
Wykorzystywana jest ona do odzyskiwania utraconych lub kształtowania zaburzonych zdolności ruchowych.
Metodę PNF stosuje się w leczeniu i rehabilitacji pacjentów z zaburzeniami w obrębie układu mięśniowego, kostno-stawowego i nerwowego, m.in.:
- Po przebytych udarach mózgu, , urazach rdzenia kręgowego, urazach czaszkowo-mózgowych;
- z chorobą Parkinsona, stwardnieniem zanikowym bocznym, stwardnieniem rozsianym, polineuropatiami, dystrofiami mięśniowymi, chorobami móżdżku;
- po operacjach wszczepienia endoprotezy biodra lub kolana, rekonstrukcji więzadeł stawu kolanowego, po złamaniach kości, w skoliozach;
Według metody PNF, terapia ma być wzorowana na naturalnych ruchach zdrowego człowieka. Praca nad funkcją to przede wszystkim dążenie do uzyskania w terapii sytuacji zadaniowej, w której pacjent może podjąć próbę odtworzenia funkcji zaburzonej ruchowo (czyli wykonać odpowiednią czynność dnia codziennego).
Terapeuta poszukuje przyczyn zaburzeń zgłaszanych przez pacjenta, jednak w przebiegu terapii opiera się przede wszystkim na potencjale niezaburzonych, lub też najsprawniejszych umiejętności ruchowych, które pozwalają na bezbolesne wykonanie zamierzonego zadania ruchowego.
KINESIOTAPING
Plastrowanie dynamiczne polega na naklejaniu na ciało zgodnie z określonymi zasadami nierozciągliwych lub elastycznych taśm. Kinesiotaping znajduje zastosowanie przede wszystkim w rehabilitacji po kontuzjach, przeciążeniach, w medycynie sportowej a także w leczeniu bólów o podłożu zapalnym lub zwyrodnieniowym.
Zastosowanie w ortopedii – taśmy zmieniają napięcie skóry w miejscu aplikacji a tym samym poprzez powięź wpływają na napięcie mięśniowe. Poprzez takie działanie pozwalają zmniejszyć ból, a jednocześnie zwiększyć zakres ruchu i siłę mięśni mimo kontuzji. Plastry oddziałują na tzw. zakończenia Ruffiniego, czyli receptory bólu i czucia głębokiego. Tak więc kinesiotaping aktywuje naturalne znieczulanie w organizmie.
Zastosowanie w sporcie – Taśmy redukują napięcia mięśniowe i ból – dlatego taśmy możemy często zauważyć u sportowców, gdyż pozwalają one na kontynuację treningów mimo niewielkich kontuzji. Ponadto poprzez naciąg taśm jesteśmy w stanie skorygować nieprawidłowy ruch tym samym odciążając gojącą się tkankę.
Zastosowanie w zastojach limfatycznych, obrzękach i krwiakach – poprzez naciągnięcie skóry powoduje się zwiększenie przestrzeni pomiędzy skórą właściwą a powięzią (błoną otaczającą mięśnie). W takich warunkach dochodzi do usprawnienia pracy układu limfatycznego poprzez zwiększenie ilości i prędkość przepływającej w tym miejscu limfy.
Aplikacja taśm jest absolutnie bezpieczna, nie wywołuje reakcji alergicznych ani odparzeń na skórze.
Działanie kinesiotapingu:
Technika mięśniowa
Najczęściej stosowana technika – służąca do normalizacji napięcia mięśniowego w danym obrębie ciała.
Technika więzadłowa
Technika służąca do odciążenia rejonu znajdującego się w trakcie gojenia lub przebudowy. Wykorzystywana do wspomagania pracy więzadeł, w przeciążeniach i po urazach w procesie rehabilitacji.
Technika powięziowa:
Stosowana w celu skorygowania ustawienia powięzi dzięki niej uzyskujemy prawidłową funkcjonalność mięśni, a zarazem stawów zaopatrywanego przez ten mięsień. Technika ta służy również do reedukacji wzorców ruchowych – tzn. do nauki wykonywania ruchu w sposób prawidłowy, nie przeciążający elementów kostno – stawowych.
Technika limfatyczna
Mająca na celu usprawnienie krążenia krwi i chłonki, zmniejszenie zastoin tkankowych oraz redukcję istniejącego stanu zapalnego.
Technika funkcjonalna
Służąca do pełnego odciążenia danych struktur, m.in. poprzez ograniczenie ruchów powodujących uszkadzania danej struktury.
Metoda kinesiotaping jest w pełni bezpieczna i stanowi doskonałe uzupełnienie prowadzonej terapii.
ĆWICZENIA STABILIZACJI
Aby zrozumieć jak ważna dla ruchu jest centralna stabilizacja wystarczy spojrzeć na rozwój dziecka. Początkowo, kiedy mięśnie głębokie u dziecka nie są wydolne, kończyny górne i dolne poruszają się w niewielkim zakresie, w sposób nieskoordynowany. Dodatkowo ruchy te nie są płynne i precyzyjne. Dopiero stopniowy rozwój mięśni stabilizujących tułów pozwala na poprawę funkcjonalności w obrębie kończyn.
Podobnie sytuacja wygląda u osób dorosłych, dla poprawnego i pełnego ruchu potrzebna jest centralna stabilizacja. Każdy ruch, kończyny górnej czy dolnej rozpoczyna się od części proksymalnej, więc wszelkie zaburzenia w obrębie tułowia będą miały swoje odzwierciedlenie w częściach dystalnych. Najczęściej objawia się to zaburzonymi wzorcami ruchowymi, kompensacjami w innych odcinkach oraz ograniczonymi możliwościami ruchowymi.
Ideą ćwiczeń stabilizacji centralnej jest mobilność na stabilności, czyli możliwość utrzymywania stabilnego tułowia (CORE) podczas przemieszczania się w przestrzeni oraz podczas ruchów kończynami.
Timing mięśniowy czyli kolejność włączania się w ruch poszczególnych mięśni jest ważną składową procesu stabilizacji. W fizjologicznych warunkach mięśnie głębokie podczas jakiejkolwiek aktywności aktywują się jako pierwsze, zapewniając bazę dla mięśni odpowiadających za wykonanie ruchu. Jednak u wielu osób timing jest zaburzony i mięśnie głębokie aktywują się z opóźnieniem, co niesie za sobą negatywne konsekwencje dla ruchu.
Trening stabilizacji głębokiej jest podstawą pracy u sportowców zarówno amatorskich jak i wyczynowych. Ponadto jest nieodzownym elementem terapii pacjentów z bólami kręgosłupa, bioder, barków – jako że właśnie te ćwiczenia sprawiają, że efekt terapeutyczny jest lepszy a również długotrwały.
METODA MCKENZIE
Metoda McKenziego to jedna z popularniejszych metod leczenia bólów kręgosłupa, opracowanych przez fizjoterapeutę Robina McKenziego. Są one skierowane przede wszystkim do osób zmagających się z dyskopatią, czyli z przemieszczaniem się krążka międzykręgowego. Z ćwiczeń mogą korzystać również osoby, które mają problemy z utrzymaniem prawidłowej postawy ciała i odczuwają z tego powodu dolegliwości bólowe.
LECZENIE WAD POSTAWY
Na prawidłowe leczenie wady postawy u dzieci składa się cały szereg metod fizjoterapii.
Diagnostyka – Kompleksowa terapia zaczyna się przede wszystkim od próby znalezienia przyczyny występowania wady postawy. Diagnostyka prowadzona pod tym kontem sprawdza poszczególne elementy stawów, napięć mięśniowych, restrykcji powięziowych, oceniając czy ich zablokowanie nie ma wpływu na globalną postawę ciała.
Ponadto niezbędny jest wywiad z rodzicami w celu oceny ewentualnych zaburzeń powstałych w okresie noworodkowym, lub oceny w jaki sposób dziecko przemieszczało, poruszało czy zachowywało na tym etapie rozwoju.
Dopiero znalezienie przyczyny pozwala działać objawowo, tzn. pracować bezpośrednio na rejonie odpowiedzialnym za powstanie wady postawy, a następnie przejść do pracy globalnej na poprawie całości postawy.
Leczenie – Składa się z szeregu metod i ćwiczeń terapeutycznych dobranych indywidualnie do młodego pacjenta. Każda wada jest inna, wymaga dobrania innych ćwiczeń i często zupełnie innego postępowania. Restrykcje powięziowe wymagają zastosowania metod powięziowych, zablokowania stawowe – terapii manualnej, nadmierne napięcia mięśniowe – technik tkanek miękkich, aż do ogólnej pracy nad pacjentem gdzie służą pomocą takie metody jak PNF, czy stabilizacja centralna.
PRZYGOTOWANIE MOTORYCZNE
Trening motoryczny to forma przygotowania sportowego mająca na celu poprawę zdolności sportowej i zdrowia zawodnika/pacjenta. Stanowi podstawę bezpiecznego treningu każdej dyscypliny sportowej zarówno na szczeblu zawodowym jak i amatorskim, a także pomaga w osiąganiu w niej lepszych wyników.
Pracując z zawodnikiem/pacjentem, trener motoryczny skupia się na poprawie tzw. podstawowych cech motoryki jak: szybkość, siła, zwinność, gibkość, koordynacja, stabilność, dzięki czemu taki trening bezpośrednio przekłada się na korzyści w uprawianej dyscyplinie sportowej czyli tzw. umiejętnościach specjalnych.
Często występuje błędne rozumienie zdolności sportowych, zwłaszcza w sportach amatorskich. Istnieje przekonanie, że żeby osiągnąć dobre wyniki trzeba cały czas powtarzać daną dyscyplinę, np. w celu celnego kopania piłki trzeba kopać ją setki razy. Jest to błąd, często przyczyna braku precyzji leży zupełnie gdzie indziej.
Dobrze wyszkolony trener przygotowania motorycznego potrafi określić, jaka zdolność motoryczna jest u zawodnika/pacjenta najsłabsza i tym samym wpływa na osłabienie wyników sportowych lub powstanie dolegliwości bólowych. Potrafi ocenić nieprawidłowości wykonywanego ruchu, znaleźć przyczynę powstawania dolegliwości np. w powtarzalnym nieprawidłowym wzorcu biegu/skoku/zagrywki itp.
Dopiero umiejętnie prowadzona praca na tych właśnie podstawach motoryki ma bezpośrednie przeniesienie na wynik i osiągnięcia.
Trening motoryczny jest również integralną częścią procesu rehabilitacji, stanowiąc jeden z jego ostatnich etapów przed powrotem do pełnej aktywności, jest również niezbędny w każdej dyscyplinie sportowej, niezależnie od wieku i stopnia zaawansowania sportowca.
